Illustrator Jan-Hein combineert zijn illustraties met boodschappen voor een betere toekomst

Waarom wilde je graag iets bijdragen aan World Animal Protection?

'Als ik voor mezelf teken, zijn dieren vaak het onderwerp. Met name paarden, honden en de grote katachtigen. Deze dieren intrigeren me al van kinds af aan. Ik groeide op met een labrador, met wie ik echt een connectie had. Hij voelde mij heel goed aan. Dan kun je zeggen dat die connectie er is omdat je een dier eten geeft, maar ik ben ervan overtuigd dat het meer is. Er is een klik tussen dieren en mensen. Dat vind ik mooi om te zien. En dieren oordelen niet. Het maakt niet uit hoe je er uit ziet, of wie je bent. Daarom ben ik groot fan van organisaties die opkomen voor het welzijn van dieren. World Animal Protection richt zich specifiek op dierenwelzijn en dierenleed, jullie komen voor de dieren zelf op. Voor álle dieren. Dat spreekt me aan. En dat gecombineerd met mijn passie voor het tekenen van dieren maakt één en één al snel twee.'

Heb je zelf wel eens dierenleed gezien?

'Jazeker, al begon dat wel onbewust. Zo ben ik als kind naar het circus geweest. Toen vond ik dat heel indrukwekkend, en wist ik nog niet wat de dieren daar doormaakten. Dat besef had ik wel direct toen ik jaren later in Siena paardenraces zag. Mensen rijden daar een paardenrace door smalle steegjes en op het schuine plein. Dat is niets, voor zowel mens als dier niet. Mensen kiezen daar zelf voor, een dier heeft daar niets over te zeggen. Hetzelfde geldt voor het Dolfinarium, waar ik ook eens ben geweest. Gelukkig heb ik nooit gezien dat een dier werd geslagen, maar ook deze bovenstaande ervaringen zijn vormen van dierenleed.'

Hoe ben je begonnen met illustreren?

'Vroeger kon ik tot ’s avonds laat tekenen. Ik vergat regelmatig de tijd. Dankzij mijn vader groeide ik op met mythologie en geschiedenis. Daarin spelen het paard en de hond een grote rol. Net als in kunst: van Salvador Dalí, een favoriet kunstenaar van mij, tot Pablo Picasso, bij wie je het stier en het paard terugziet. Via de Kunstacademie en het Grafisch Lyceum ben ik uiteindelijk graphic designer geworden. Maar de laatste jaren merkte ik, zeker ook door mijn dochters, dat ik het echte tekenen op papier miste. Ik ben jarenlang enkel op de computer bezig geweest. Toen ik af en toe weer voor mijn kinderen ging tekenen besefte ik me hoeveel plezier ik erin had, en ben ik weer begonnen. Ik start nu analoog met tekenen, met potlood. Dat heeft voor mij toch een soort kracht. Daarna maak ik het digitaal af.'

Hoe gaat jouw tekenproces in zijn werk?

'Als ik een opdracht ontvang, identificeer ik eerst de belangrijkste elementen. De dingen waarvan ik het idee heb: dit mag niet ontbreken. Bij deze illustraties waren dat de kern van de boodschap, de menselijke touch en de eigenheid. Daarna bedenk ik me: ‘Hoe zou ik het zien? En hoe zullen andere mensen het interpreteren? Wat is het doel?’ Ik wil namelijk niet precies maken wat verwacht wordt. Ik wil verrassen. En dan start het schetsen! Maar het blijft een zoektocht, hoor. Het is voor mij geslaagd als mijn illustraties mensen aan het denken zetten. Zeker bij de illustraties die ik voor jullie heb gemaakt. Dat moet de essentie zijn.'

Is het voor jou dan moeilijk om zulke illustraties te maken?

'Dat is heel verschillend! De ene keer lukt het snel, de andere keer zit er een worsteling in. Ik ben kritisch en vind het soms zelf niet goed genoeg. Dan gooi ik het weg en begin ik met iets anders. Of ik ga even naar buiten om mijn hoofd leeg te maken. Zo worstelde ik bij jullie illustraties met de koe: hoe geef ik die niet te clichématig weer? Als ik vastloop pak ik mijn rust, en dan merk ik dat het op een gegeven moment weer gaat lopen. Ik laat dingen ook vaak zien aan mijn omgeving. Als mijn dochters het bijvoorbeeld niet snappen, twijfel ik of ik het wel moet doen. En ook mijn familie en vrienden zien wel eens schetsen. Zij staan los van mijn vakgebied en ik denk dat dat niet verkeerd is. Uiteindelijk moet het worden gedragen door een breder publiek.'

Wat zie jij als het grootste probleem waar dieren mee te maken hebben?

'Op dit moment de link met de huidige situatie: ziektes die onder dieren ontstaan. Dat bestaat natuurlijk al veel langer, en ik wijs overconsumptie daar als dader voor aan. Zowel dieren uit de vee-industrie als wilde dieren hebben daar last van. De vraag naar dierlijke producten voor consumptie is groot, waardoor er megastallen worden gebouwd en omgevingen wereldwijd zo worden ingericht dat er alleen nog maar meer vee kan rondlopen. Of niet eens rondlopen: in hokken kan zitten. Daar zitten ze te veel op elkaar, en daar ontstaan ziektes. Uiteindelijk is dat ook funest voor ons, en het klimaat, en wilde dieren: hun leefomgeving wordt er kleiner door.'

Wat doe je hier zelf aan?

'Ik vind het te makkelijk om te zeggen: ‘iedereen moet stoppen met vlees eten!’. Maar dat men er veel bewuster mee om kan gaan, is een ding dat zeker is. Net zoals mijn opa en oma dat vroeger deden: zij aten misschien een keer per week vlees en een keer per week vis. Want elke dag vlees of vis is echt niet nodig. Zij begrepen er niets van dat dat later standaard is geworden. En bewuster met eten omgaan betekent voor mij ook minder eten weggooien. Ook dat was bij mijn opa en oma een no-go. Het is bijzonder dat er binnen twee generaties zo’n grote shift in bewustzijn is geweest. Daar speelt welvaart natuurlijk een rol in, maar daarnaast zijn we de connectie met waar ons eten vandaan komt kwijtgeraakt. Jamie Oliver heeft dat ook wel eens benoemd: aan een pakje kip kun je vaak niet zien dat het een dier is geweest. Ik hoop dat men zich daar door mijn illustraties voor World Animal Protection bewuster van wordt.'

Wat hoop je met je illustraties te bereiken?

'Ik hoop dat er iets gebeurt bij de kijker. Dat mensen erover na gaan denken. Dat de boodschap die ik wil overbrengen, werkt. En dat ik daardoor kan groeien als illustrator, zodat ik hier mijn geld mee kan verdienen. Uiteindelijk wil ik er zelf ook blij mee zijn, het gevoel hebben dat het is gelukt. Natuurlijk denk ik achteraf wel eens: ‘dat had ik anders kunnen doen’. Maar het is een leerproces, dat blijf je houden. En dat geldt precies zo voor het bewuster consumeren van dierlijke producten!'

Benieuwd naar meer werk van Jan-Hein? Neem dan eens een kijkje op zijn website.

We zijn de connectie met waar ons eten vandaan komt kwijtgeraakt