Dolfijnen in gevangenschap

Veel in gevangenschap levende dolfijnen zijn als jonge dieren in het wild gevangen. Dit gebeurt door de ‘scholen’ of familiegroepen waarin ze leven te achtervolgen met snelle motorboten tot de dieren uitgeput zijn. Vooral de jonge dolfijnen zijn hierbij het kwetsbaarst en veelal raken moeder en babydolfijnen elkaar kwijt. 

Bij de vangst worden er soms dolfijnen per ongeluk gedood, en de dolfijnen die het overleven hebben vaak inwendige verwondingen, kneuzingen en schaafwonden. Om maar niet te spreken over het emotionele trauma doordat ze van hun familie worden gescheiden. 

Wat in gevangenschap geboren dolfijnen moeten doormaken is al net zo schrijnend. Deze dieren krijgen zelfs de kans niet om te ervaren hoe het is om in familieverband te leven. De dolfijnen zijn gedoemd om in emotionele isolatie op te groeien; de enige hechte emotionele band die ze kunnen vormen is die met hun moeder en deze wordt al veel te vroeg verbroken. Lang voordat ze in het wild hun eigen weg zouden gaan, worden de jonge dolfijnen in afzonderlijke bassins geplaatst of verkocht aan een ander dolfinarium. 

Leven in een dolfinarium

Dolfijnen in gevangenschap leven meestal in kleine bassins. Maar zelfs de dolfinaria met grote en aantrekkelijk uitziende bassins kunnen nooit de uitgestrekte en dynamische oceanen evenaren waar de dolfijnen in thuishoren. 

Zo kunnen gevangen dolfijnen nooit de afstanden zwemmen die ze in het wild zouden doen. Dolfijnen in het wild zwemmen per dag makkelijk zestig kilometer, iets wat onmogelijk is in een bassin.  

Om de dolfijnen te trainen wordt ze gewenst gedrag aangeleerd door ze te belonen met voedsel. De trainers zorgen ervoor dat de dolfijnen honger hebben en daardoor gemotiveerd zijn om te doen wat hun trainers willen. 

En als dank voor al hun moeite krijgen de dolfijnen dode vis. In het wild eten dolfijnen alleen levende vis die ze zelf hebben gevangen. Een groot verschil. 

In de kleine, betonnen bassins van dolfinaria wordt het welzijn van dolfijnen ernstig aangetast. Ze vertonen onnatuurlijk gedrag:

• De dolfijnen steken hun hoofd boven water. Dolfijnen in gevangenschap besteden tachtig procent van hun tijd aan de oppervlakte van het water, om te zoeken naar (restjes) voedsel en aandacht. Dit is het tegenovergestelde van wilde dolfijnen die juist tachtig procent van hun tijd onder water verblijven, waar ze spelen, jagen en de omgeving verkennen.
• Zich ‘stranden’ zodat bezoekers ze kunnen aanraken of een kus kunnen geven. Als dolfijnen langere tijd buiten het water doorbrengen (op hun buik op een harde ondergrond), bezwijken hun ingewanden langzaamaan onder hun gewicht. Dolfijnen in gevangenschap zijn getraind om hun natuurlijke instincten te negeren; wilde dolfijnen zullen nooit vrijwillig stranden.
• ‘Praten’ voor het krijgen van voedsel en hun hoofd schudden alsof ze ja of nee aanduiden, of zwaaien met hun vinnen. Dolfijnen worden getraind door middel van voedsel. Als ze succesvol een trucje doen, worden zij beloond met vis. Als een dolfijn in gevangenschap naar je zwaait, is het simpelweg omdat hij of zij wil eten.
• Rondjes zwemmen, staren door de ramen of lusteloos drijven aan de oppervlakte van het water tonen aan dat de dolfijn zich verveelt en last heeft van stress. Wilde dolfijnen ‘liggen’ bijna nooit stil in het water en in een enorme oceaan hebben zij geen enkele reden om rondjes te zwemmen.

Dolfijnen als attractie

Miljoenen toeristen bezoeken jaarlijks dolfinaria, zich niet bewust van de mishandeling en het leed dat schuilgaat achter de dolfijnen shows. Dolfijnenshows staan echter in de top 5 van 's werelds wreedste attracties met wilde dieren.

De dolfijnenindustrie heeft altijd gebruik gemaakt van de ‘glimlach’ van de dolfijn. Het uiterlijk van het dier wordt misbruikt om mensen ten onrecht het idee te geven dat dolfijnen het eigenlijk prettig vinden om in kleine bassins te leven en door hoepels te springen. 

Maar hoe dolfijnen echt op hun gevangenschap reageren is beter te zien tussen de shows door. Waarschijnlijk zal de dolfijn lusteloos aan de oppervlakte van het water drijven. Hoewel ze nog steeds lijken te ‘glimlachen’, is dan ook de verveling en de depressie te zien die ontstaat wanneer een intelligent dier in gevangenschap wordt gehouden. 

Hoe graag we ook zouden willen geloven dat dolfijnen het fijn vinden om in gezelschap van mensen te zijn, is het tegendeel waar. Dolfijnen raken vaak ernstig overstuur van gedwongen contact met nieuwsgierige en al te gretige mensen. Stress gerelateerde ziektes en zelfs het overlijden van dolfijnen zijn dan ook geen zeldzaamheid bij zulke programma’s.

Wat moeten dolfinaria volgens World Animal Protection doen?

World Animal Protection weet dat het (lang) niet altijd mogelijk zal zijn dolfijnen (terug) uit te zetten in het wild. Of dolfijnen terug kunnen naar de natuur verschilt van geval tot geval en hangt onder meer af van de gezondheidstoestand van de dieren, hun vaardigheid in het gebruik van sonar, de bedrevenheid om vis te vangen en hun weerbaarheid tegen natuurlijke vijanden.  Maar ook dolfijnen die niet terug kunnen naar een zelfstandig leven in de zee, verdienen een betere permanente leefomgeving die voldoet aan hun natuurlijke behoeftes. Ze zouden bijvoorbeeld kunnen worden overgeplaatst naar een afgezet stuk zee waar ze de ruimte hebben om te zwemmen en te duiken, kunnen jagen, onderdeel zijn van het getij en weer dolfijn kunnen zijn, in plaats van entertainer.

World Animal Protection pleit voor een verantwoorde uitfasering, waarbij dolfinaria ervoor zorgen dat er geen  nieuwe dieren meer bijkomen en de dolfijnen die niet terug kunnen naar het wild een groter en natuurlijker habitat krijgen in een afgesloten stuk zee.  Dit betekent dat dolfinaria moeten stoppen met het fokken van dieren en met het bijdragen aan het fokken van dieren door uitwisselingsprogramma’s. Uiteraard is ook wildvangst uit den boze.  We snappen dat dolfinaria niet van de ene dag op de andere kunnen veranderen, maar ook dat ze geen andere toekomst hebben dan zich om te vormen van attractie met wilde dieren naar een centrum voor opvang en uitzetting van zeezoogdieren en/of educatie.

Lees ook onze veelgestelde vragen over dolfijnen in gevangenschap of de Nederlandse samenvatting van het wetenschappelijke rapport ‘The Case against Marine Mammals in Captivity’ van World Animal Protection (voorheen WSPA) en HSUS (Humane Society of the United States). 

Chile was in 2005 het eerste land dat een verbod op dolfijnenshows instelde. Vele landen volgde, waaronder Ierland, Oostenrijk, Hongarije en India. En inmiddels zijn er landen, zoals Frankrijk en Canada, die het houden van zeezoogdieren in gevangenschap verbieden. Het is de hoogste tijd dat Nederland nu ook volgt. Sinds september 2015 geldt een verbod op wilde dieren in circussen, maar het Dolfinarium vormt hierop een rare uitzondering. De shows in het dolfinarium vormen de laatste circusact van Nederland.